تحقیقات قبلی رابطه‌ای میان خواب و بیماری آلزایمر یافته‌اند. اکنون، یک مطالعه جدید به بررسی دقیق‌تر فازهای مختلف خواب، تغییرات مغزی و آلزایمر پرداخته است.
بر اساس نتایج این مطالعه، کاهش در برخی مراحل خواب می‌تواند با کاهش حجم نواحی خاصی از مغز که درگیر آلزایمر هستند، مرتبط باشد.
ساختار خواب چیست؟
ساختار خواب به فازهایی گفته می‌شود که مغز هر شب از آن‌ها عبور می‌کند:
- مرحله ۱: اولین مرحله پس از به خواب رفتن است که خواب سبک محسوب می‌شود و تنها ۱ تا ۵ دقیقه طول می‌کشد.
- مرحله ۲: خواب کمی عمیق‌تر است و حدود ۲۵ دقیقه ادامه دارد.
- مرحله ۳: عمیق‌ترین مرحله خواب که به خواب موج آهسته نیز معروف است.
- مرحله ۴ (REM): مرحله‌ای که حرکت سریع چشم‌ها رخ می‌دهد. در این مرحله تنفس سریع‌تر و ضربان قلب نامنظم‌تر می‌شود.
هر فرد معمولاً در طول شب بین ۴ تا ۶ چرخه کامل خواب را تجربه می‌کند.
مطالعه جدید چه می‌گوید؟
این مطالعه که در Journal of Clinical Sleep Medicine منتشر شده، نشان می‌دهد کاهش خواب موج آهسته (مرحله ۳) و خواب REM با کاهش حجم ناحیه پاریتال تحتانی مغز و سایر نواحی مرتبط با آلزایمر همراه است.
نواحی آسیب‌پذیر مغزی در برابر آلزایمر
- هیپوکامپ
- ناحیه پاراهیپوکامپال
- ناحیه انتوراینال
- ناحیه پاریتال تحتانی
- ناحیه پرکونیوس
- ناحیه کونئوس
همچنین، وجود خونریزی‌های کوچک مغزی نیز می‌تواند با پیشرفت آلزایمر مرتبط باشد.
روش انجام مطالعه
محققان از ۲۷۰ شرکت‌کننده که در مطالعه Atherosclerosis Risk in Communities حضور داشتند، استفاده کردند. ساختار خواب با استفاده از پلی‌سومن‌وگرافی بررسی شد و سپس ویژگی‌های مغز با تصویربرداری MRI طی ۱۳ تا ۱۷ سال بعد بررسی شد.
یافته‌ها نشان دادند که کاهش خواب موج آهسته و REM با کاهش حجم ناحیه پاریتال تحتانی مغز مرتبط است. در حالی که خونریزی‌های مغزی و بیدار شدن‌های شبانه ارتباطی با حجم مغز نداشتند.
نقش خواب در پاک‌سازی سموم مغز
خواب، به‌ویژه خواب موج آهسته و REM، نقش حیاتی در پاک‌سازی سموم از مغز دارد. این فرایند از طریق سیستم گلیمفاتیک در مرحله خواب عمیق انجام می‌شود.
دکتر چلسی روهرشایب، عصب‌شناس و مشاور خواب، در گفت‌وگو با Medical News Today توضیح داد که خواب نقش مهمی در بازسازی سلولی، یادگیری، حافظه، و دفع ضایعات مغزی ایفا می‌کند.
مکانیسم «شست‌وشوی مغزی» در خواب
دکتر لیا کیلور، روانشناس بالینی، توضیح می‌دهد که در حین خواب، مغز جمع می‌شود تا فضای بیشتری برای گردش مایع مغزی-نخاعی فراهم کند؛ این مایع همانند یک سیستم شست‌وشو سموم، پروتئین‌های آسیب‌دیده و پسماندهای مغز را پاک‌سازی می‌کند.
این مواد زائد شامل بتا آمیلوئید و پروتئین‌های تاو هستند که با بیماری‌های تحلیل‌برنده عصبی مانند آلزایمر در ارتباط‌اند.
نتیجه‌گیری و محدودیت‌ها
با وجود نتایج مهم، نویسندگان تاکید می‌کنند که به دلیل حجم کوچک نمونه‌ها و عدم تنوع جمعیتی، تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.
با این حال، آنچه مشخص است این است که خواب خوب برای سلامت مغز ضروری است.
چگونه خواب بهتری داشته باشیم؟
- برنامه خواب منظم (۷ تا ۹ ساعت خواب در شب)
- خاموش کردن وسایل الکترونیکی یک ساعت قبل از خواب
- ایجاد محیطی تاریک، خنک و ساکت برای خواب
- قطع مصرف کافئین ۱۰ ساعت قبل از خواب
- عدم خوردن غذا یا نوشیدنی ۳ ساعت پیش از خواب
- قرار گرفتن در معرض نور خورشید در روز برای تنظیم ساعت بیولوژیکی بدن
این مطالعه جدید گامی مهم در درک ارتباط خواب، تحلیل مغزی و آلزایمر است. هرچند هنوز بسیاری از سازوکارهای این ارتباط نیاز به مطالعه دارند، اما خواب کافی همواره گزینه‌ای سالم و ضروری برای پیشگیری از زوال شناختی است.
