آزمایش خون چیست؟
آزمایش خون برای اندازه‌گیری یا بررسی سلول‌ها، مواد شیمیایی، پروتئین‌ها یا دیگر مواد موجود در خون استفاده می‌شود. این آزمایش که به «خون‌گیری» یا «blood work» نیز شناخته می‌شود، یکی از رایج‌ترین انواع آزمایش‌های پزشکی است و اغلب بخشی از معاینات دوره‌ای به شمار می‌رود.
کاربردهای متداول آزمایش خون شامل موارد زیر است:
- کمک به تشخیص برخی بیماری‌ها و شرایط خاص
- پایش بیماری‌های مزمن مانند دیابت یا کلسترول بالا
- بررسی اثربخشی درمان
- ارزیابی عملکرد اندام‌ها مانند کبد، کلیه، قلب و تیروئید
- کمک به تشخیص اختلالات خون‌ریزی یا انعقاد
- بررسی عملکرد سیستم ایمنی در برابر عفونت‌ها
انواع رایج آزمایش خون
- شمارش کامل سلول‌های خونی (CBC): شامل بررسی گلبول‌های قرمز، سفید، پلاکت‌ها و هموگلوبین
- پنل متابولیک پایه (BMP): شامل اندازه‌گیری گلوکز، کلسیم و الکترولیت‌ها
- آزمایش آنزیم‌های خونی: مانند تست‌های تروپونین و کراتین کیناز برای تشخیص حمله قلبی یا آسیب عضله قلب
- آزمایش‌های قلب: شامل کلسترول و تری‌گلیسرید
- آزمایش‌های انعقادی (Coagulation Panel): برای بررسی اختلالات خون‌ریزی یا لخته شدن بیش از حد
در طول آزمایش خون چه اتفاقی می‌افتد؟
برای انجام آزمایش خون، نمونه‌ای از خون شما گرفته می‌شود (Blood Draw). متداول‌ترین روش، خون‌گیری از رگ (ون) است که به آن venipuncture می‌گویند. تکنسین آزمایشگاه (فلبوتومیست) با استفاده از یک سوزن کوچک خون را از رگ بازو می‌گیرد. ممکن است در حین ورود یا خروج سوزن کمی سوزش احساس کنید که معمولاً در کمتر از پنج دقیقه تمام می‌شود.
روش‌های دیگر گرفتن نمونه خون:
- تست سوراخ انگشت (Finger prick): برای تست‌های سریع و خانگی
- تست پاشنه پا (Heel stick): معمولاً برای نوزادان استفاده می‌شود
- آزمایش خون شریانی (Arterial Blood Test): برای اندازه‌گیری سطح اکسیژن خون، معمولاً از مچ، بازو یا کشاله ران گرفته می‌شود
آیا نیاز به آمادگی خاصی برای آزمایش خون وجود دارد؟
برای بسیاری از آزمایش‌ها نیازی به آمادگی خاصی نیست. با این حال، برخی تست‌ها ممکن است نیاز به ناشتا بودن (عدم مصرف غذا و نوشیدنی) برای چند ساعت پیش از نمونه‌گیری داشته باشند.
اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید، با پزشک خود مشورت کنید. بدون اجازه پزشک، دارویی را قطع نکنید. دستورالعمل‌های خاص از سوی پزشک به شما داده خواهد شد.
آیا آزمایش خون خطر دارد؟
خطر آزمایش خون بسیار کم است. در خون‌گیری از رگ، ممکن است کمی درد یا کبودی در محل سوزن ایجاد شود که معمولاً به‌سرعت برطرف می‌شود.
در آزمایش پاشنه پا برای نوزادان، ممکن است نوزاد احساس سوزش کند یا محل آن کمی کبود شود.
گرفتن خون از شریان ممکن است درد بیشتری نسبت به رگ داشته باشد، اما عوارض آن نادر است. توصیه می‌شود پس از آن تا ۲۴ ساعت اجسام سنگین بلند نکنید.
نکاتی دیگر درباره آزمایش خون
آزمایش خون می‌تواند اطلاعات مهمی درباره سلامت بدن شما ارائه دهد، اما همیشه به تنهایی برای تشخیص کافی نیست.
پزشک شما ممکن است برای تفسیر نتایج، علائم شما، سوابق پزشکی و نتایج آزمایش‌های دیگر را نیز بررسی کند.
