شبکیه چشم و پیش‌بینی خطر بیماری قلبی و پیری زیستی

چکیدهٔ موضوع

مطالعهٔ تازهٔ Science Advances نشان می‌دهد الگوی شاخه‌زاییِ رگ‌های شبکیه می‌تواند با خطر بیماری قلبی‌عروقی و «پیری زیستی» مرتبط باشد. شبکهٔ ساده‌ترِ رگ‌ها با خطر بالاتر قلبی و نشانه‌های پیری زیستی (التهاب بیشتر و طول عمر کوتاه‌تر) همراه بود.

چرا شبکیه؟

شبکیه دیدی غیرتهاجمی از ریزرگ‌ها به ما می‌دهد—همان نوع رگ‌ها که در مغز و کلیه نیز وجود دارند. با بهره‌گیری از هوش مصنوعی، اسکن شبکیه می‌تواند تغییرات ظریف مرتبط با پیری، التهاب و بیماری قلبی را زودهنگام آشکار کند.

حجم نمونه: >۷۴٬۰۰۰ نفر از چهار کوهورت بزرگ: CLSA، GoDARTS، UK Biobank و PURE.

یافته‌های کلیدی

• شبکهٔ رگ‌های کم‌شاخه‌تر = خطر بالاتر CVD و طول عمر کوتاه‌تر.
• پیچیدگی عروقیِ شبکیه می‌تواند نشانگر زودهنگام و غیرتهاجمی برای شناسایی افراد در معرض خطر باشد.

سرنخ‌های مولکولی

پروتئین‌های MMP12 و IgG-Fc receptor IIb به‌عنوان عوامل زیستیِ مرتبط با تغییرات عروقی و مسیرهای التهابی/بازمدلسازی بافت مطرح شدند—اهداف بالقوه برای کندکردن پیری عروقی.

چرا تصویربرداری شبکیه مفید است؟

معاینهٔ چشمیِ با مردمک گشادشده، سال‌هاست امکان دیدن این ریزرگ‌ها را فراهم کرده است. اسکن شبکیه می‌تواند با افزودن به آزمایش خون و معاینهٔ فیزیکی، به پیش‌بینی زودهنگام خطر کمک کند.

دیدگاه متخصصان

• دکتر بنجامین برت: ریزرگ‌های شبکیه تنها ریزرگ‌های قابل مشاهدهٔ غیرتهاجمی‌اند و اطلاعات ارزشمندی دربارهٔ دیابت، پرفشاری خون و حتی دمانس می‌دهند.
• دکتر کریگ بَسمن: نتایج، ترکیبی از نگرانی و امید؛ لازم است اعتبارسنجی بالینی و مدل‌های پیش‌بینی دقیق‌تر توسعه یابند، اما چشم می‌تواند هشداری زودهنگام دربارهٔ قلب و پیری زیستی بدهد.

جمع‌بندی و توصیهٔ عملی

یافته‌ها امیدبخش اما آغازین‌اند. حفظ سبک زندگی سالم (تغذیهٔ کامل، فعالیت بدنی، کنترل فشار خون/قند/چربی‌ها) و پیگیری معاینات چشمی دوره‌ای، بهترین راهبرد فعلی است. برای تصمیم‌گیری درمانی حتماً با پزشک مشورت کنید.

پرسش‌های متداول

منابع

• Medical News Today – گزارش خبری و گفت‌وگو با متخصصان (ترجمه و بازنویسی فارسی).
• Science Advances – مقالهٔ اصلی دربارهٔ پیچیدگی عروقی شبکیه و خطر CVD/پیری زیستی.